مقاله مفید پیچک شماره 106

 رستم در شاهنامه :

برخی معتقدند رستم زاییده خامهٔ توانای فردوسی آن رستم زابلی راستین نیست، ایرانی است در بردارندهٔ قهرمانی‌های نیایش گرشاسپ و توانایی‌های شعری فردوسی و نیاز مردم ایران به چنین اسطورهٔ زنده و دیرپایی. مهم‌ترین حوادث و اقدامات رستم که در شاهنامه به نظم آمده عبارت است از: کشتن پیل سپید فتح دژ سپندکوه آوردن کیقباد از البرز کوه نجات دادن کیکاووس و سایر پهلوانان در بند دیو سپید درمازندران با گذشتن از هفت خوان نجات کاووس از بند شاه هاماوران بیرون راندن افراسیاب از ایران که در غیبت کاوس به ایران تاخته و آن را مسخر ساخته بود جنگ با سهراب پرورش سیاوش پسر کاووس کشتن سودابه همسر کیکاووس به خونخواهی سیاوش خونخواهی سیاوش و تاختن به توران حضور در جنگ با خاقان چین و کشتن کاموس کشانی و خاقان چین نجات بیژن پسر گیو از چاه افراسیاب. کشتن اسفندیار پرورش بهمن پسر اسفندیار در سایر منظومه‌ها: جنگ با برزو از خواجه عمید عطاری رازی جنگ با جهانگیر پسر خود از قاسم مادحرستم در منابع دیگر منبعی که کمتر مورد پژوهش اساتید تاریخ قرار گرفته است، متونی کشف شده به زبان سغدی است که داستانی از رستم را در بر دارد که نه در شاهنامه و نه در هیچ یک از منابع پهلوی یافت نشده است. محل یافته شدن داستان رستم غارهای هزار بودا نزدیک شهر توئن هوانگ در ایالت کانسوی چین بوده است. از آنجا که آغاز و پایان نسخه ی سغدی افتاده. گمان بر این است که متن موجود سغدی بخشی از داستان مفصل تری بوده که موضوع اصلی آن داستان جنگ رستم با دیوان است. زابل باستانی زابل باستانی که در شاهنامه منقول است بر خلاف تصوّر آن زابلی نیست که اکنون در استان سیستان و بلوچستان واقع است. به استناد متون شاهنامه زابلیان، دومین قوم تأثیر گذار بر تاریخ فلات ایران و یک قوّه نظامی متحد با ایرانیان وارد معادلات سیاسی آن دوران شدند. اینک برای «تاریخ‌ایران» مهم است که موقعیت و اصالت زابلیان تعیین حدود قلمرو آن مشخص گردد.