خوف و رجا

مقالات مفید پیچک: خوف و رجا

 منشأ خوف و رجا بیم و امید لازمه جدایی ناپذیر معرفت به خداست. کسی که خداوند و صفت های او را به درستی بشناسد، ناگزیر حالت خوف و رجا نیز در او به وجود خواهد آمد: إِنَّمَا یَخْشَی اللهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاء؛ از بندگان خدا تنها دانایانند که از او می ترسند. در روایات نیز همین معنا آمده است؛ امام صادق (ع) می فرماید: کسی که خدا را بشناسد، از او می ترسد و به او امیدوار می شود. آن که بداند خداوند او را می بیند و سخنان او را می شنود و هر کاری انجام دهد - خوب یا بد - می داند، از کارهای ناپسند دست بر می دارد. این همان کسی است که از خداوند می ترسد و نفس خود را از هواهایش باز می دارد. بر اساس متون اسلامی، خداوند با وجود بخشندگی و مهربانی بسیار، بسی سختگیر و قهار است؛ از این رو شناخت خداوند و باور به او در انسان حالت ترس و امید را به وجود می آورد. در دعای افتتاح می خوانیم: حمد و ستایش مخصوص خدایی است که در موضع عفو و رحمت، مهربان ترین است و در موضع تنبیه و کیفر، شدید ترین. در قرآن نیز چنین آمده است: [و گر نه] خداوند هرگز نسبت به بندگان [خود] بیدادگر نیست. و خداوند بر هر چیزی تواناست. از سوی دیگر، خداوند فرموده است آنان که از دستورهای او اطاعت کنند، پاداش می گیرندو آنان که از دستورهای او سرپیچی کنند، کیفر می شوند. بدیهی است کسی که با خدا و صفات او آشنا باشد و به این معرفت، باور قلبی بیابد دچار ترس می شود؛ زیرا ممکن است دچار لغزش شود و گناهانی مرتکب گردد. افزون بر این، در دل او نهال امید نیز جوانه می زند؛ چرا که نیک می داند خداوند چنان مهربان و بخشنده است که هیچ کس نمی تواند از رحمت و فضل و کرم او نا امید شود چرا که خود او فرموده است: قُلْ یَا عِبَادِيَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَی أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللهِ إِنَّ اللهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ؛ بگو: «ای بندگان من - که بر خویشتن زیاده روی روا داشته اید - از رحمت خدا نومید مشوید. در حقیقت، خدا همه ی گناهان را می آمرزد، که او خود آمرزنده مهربان است.

از صفحات دیگر نیز دیدن نمایید