مقالات مفید پیچک: به کجا صرافی میگویند و کار آن |
 |
 |
صرافی :
صرافی
صرافی در لغت به معنای داد و ستد انواع پول است. پیدایش آن به عنوان یک حرفه را
میتوان ناشی از نیاز مردم به تعیین وصحت وزن و عیار مسکوکات گوناگونی دانست که در
قرون پیشین رواج داشتند وناآگاهی از وزن و عیار صحیح آنها میتوانست زیان بار باشد.
این حرفه از قدیم در ایران رواج داشت ولی از قرن نوزدهم، همزمان با رشد تجارت
داخلی وخارجی، رونق وگسترش بیشتری یافت به طوری که تا پیش از پیدایش بانکداری در
ایران صرافان نه تنها در بیشتر شهرهای ایران نمایندگی داشتند ودر تقریباً در سراسر
کشور فعالیت میکردند، بلکه حوزه فعالیتهای خود را به بازارهای بینالمللی (بغداد،
هند و روسیه) نیز تعمیم داده بودند.

هم زمان با تکامل این حرفه، تخصص و تقسیم کار نیز میان آنها نمایان شد به نحوی که
بعضی صرفاً به مبادله پول میپرداختند، عدهای با عملیات کارگشایی در مقابل وثیقه
وام میدادند، و گروهی نیز بروات را تنزیل میکردند و در زمینه معامله اوراق تجاری
فعال بودند. فعالیت صرافان بر دو رکن یعنی برات و بیجک مبتنی بود.
هر تاجر با صراف خود کار میکرد و براتهای وعده داری بر عهده او صادر میکرد که
نزد همان صراف قابل تنزیل بود. افزون بر این، تمامینقل و انتقالات پولی میان
شهرهای ایران یا خارج به دست صرافان انجام میشد.
صرافی در ایران به رغم تکامل خود دراواخر قرن نوزدهم، با رقابت شدید بانک استقراضی
روس و بانک شاهنشاهی ایران، که علاوه بر آشنایی با فنون جدید بانکداری با حمایت
دولتهای روسیه، انگلستان و ایران نیز برخوردار بودند روبرو شد. در سالهای بعد
بسیاری از صرافان به ورشکستگی کشانده شدند و دیگر هیچگاه نتوانستند نقش پیشین خود
را باز یابند. طی چند دههٔ اخیر صرافان بیشتر در زمینه داد وستد مسکوکات طلا و نقره
و ارزهای خارجی، و به طور محدود در زمینه اعطای وامهای کوچک، فعالیت داشتهاند.
نرمافزارهای کاربردی صرافی درایران: نظر به اینکه قالب عملیات صرافیها و خدمات
مربوطه در دو حوزه نقدی(مبادله ارزی بصورت مسکوکات واسکناس) و حواله(مبادله ارز
برعهده دیگران) انجام میشود لذا این نرمافزارها با دو رویه متفاوت تحلیل شده و در
دو دیدگاه مختلف نسبت به صراف ارائه میگردند: ۱- نگارش ارز کالایی
MBES)Merchandise Base Exchange System) متداول ترین نگارش نرمافزار صرافی درایران
میباشد که مبانی استانداردهای حسابداری شماره ۸و۱۶ایران و دستورالعملها و
توصیههای بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران درخصوص قوانین ضد پولشویی درآن رعایت
گردیدهاست و غالباً درشرکتهای صرافی ای که عملیات (از نظر تعدد نه از مبلغ) نقدی
است مورد استفاده قرار میگیرد.دراین نگارش صراف بازرگان ارز تلقی میگردد وارز نیز
جایگاهی کالایی دارد لذا درآمد اصلی مجموعه فروش ارز است وهزینه اصلی نیز بهای تمام
شده ارز فروخته شده میباشد که به یکی از روشهای ارزشیابی موجودی کالا(ازقبیل
روشهای میانگین AVG، اولین صادره از اولین واردهFIFOواولین صادره از آخرین وارده
LIFO) درنرمافزارها محاسبه میگردد.
۲- نگارش ارز نقدینگی TBES)Treasury Base Exchange System) این نگارش برمبنای تئوری
ارز- نقدینگی با رویکرد رهنمودی استاندارد شماره ۱۶ حسابداری ایران درخصوص ورود
ارزشهای جاری درمحاسبات مربوط به ارز و نیز دستورالعملها و توصیههای بانک مرکزی
جمهوری اسلامی ایران درخصوص قوانین ضد پولشویی طراحی شدهاست. دراین ویرایش بیشتر
به ماهیت نقدی ارز به نسبت ماهیت کالایی آن توجه شدهاست بدین معنا که در این روش
صراف بانکدار تلقی گردیدهاست لذا عملیات کاربر به نحو محسوسی آسانتر خواهد بود. به
ویژه دربخش حوالجات ارزی (Remittance) علاوه برافزایش کنترلهای داخلی سیستم، سرعت
عمل کاربر بسیار ارتقاء یافتهاست. این تغیرنگرش بطور خاص درگزارشهای مالی ومدیریتی
سیستم صرافی ارز نقدینگی مشهود است، توجه به شاخصهای روزانه نرخ ارز(Fair Value)
ونرخ معاملاتی (Position Value) آن وتاثیرشان برثبت رویدادهای مالی نمونههایی از
این تفاوتها میباشند. استفاده از نگارش TBES در شرکتهای صرافی ای پیشنهاد میگردد
که از نظر توزیع حجمی عملیات (از نظر تعدد نه از مبلغ) بیشتر حوالهاست. در این
نگارش خرید وفروش ارز عامل درآمدی نبوده بلکه کارمزدهای دریافتی بابت خدمات ارزی
وتغییرات نرخ مرجع ارز عامل درآمد اصلی صرافی میباشد. نرمافزارهای پیوست، نوسا و
رایورز نمونهای نرمافزارهایی که این دو نوع نگرش درآنها رعایت شدهاند.
پول
پول در تعریف ابتدایی آن وسیله، قطعه، شی، یا چیزیست که انسانها برای تبادل
خواستهها، خدمات، کالاهای نیازها از آن استفاده میکنند. به صورت کلّی هر چیزی
میتواند به عنوان پول مورد استفاده قرار گیرد. در زمانهای قدیم کالاها معمولاً به
عنوان پول مورد استفاده قرار میگرفتند و در بسیاری کشورهای جهان طلا و نقره به
عنوان پول رایج بودند. در حال حاضر تقریباً تمام پول مورد استفاده در تمامی کشورهای
دنیا اصطلاحاً پول فیات است که به پولی اطلاق میشود که دارای ارزش ذاتی نبوده و
کنترل ارزش آن در اختیار حکومت است. پول ظاهراً کلمه یونانی است (فرهنگ..)الفاظی
شبیه پول در انگلیسی داریم. در بیشتر کشورهای دنیا پول در گردش دارای دو بخش پول
مسکوک و پول بانکی است که پول بانکی اکثریت مقدار پول در گردش را تشکیل میدهد.
تاریخ پول
پول: پولیس پولی بود که با مس ساخته می شد . بعضی از علمای لغت می گویند کلمه پولس
در آغاز در فنیقیه وضع شد و از آنجا به کشور های دیگر سرایت کرد و کلمه فلوس که
هنوز در برخی از کشور های خاور نزدیک و خاور میانه مصطلح است همین پولس است و کلمه
پول که در زبان فارسی امروزی متداول است از ریشه پولوس گرفته شده است و بر خلاف
تصور بعضی از ریشه فولاد نیست. (ذبیح الله منصوری سرزمین جاوید ص 2199) در جوامع
اولیه معمولاً مبادله کالا به صورت مبادله پایاپای انجام میگردید. در چنین سیستمی
معمولاً مقدار معینی از یک کالا با مقدار معینی از کالای دیگر به صورت پایاپای
مبادله میگردید. این سیستم تنها در اجتماعهای کوچک قابل استفاده است و با بزرگتر
شدن جوامع انسانی نیاز به مبادله به وسیله پول شکل گرفت. در قدیم معمولاً پول یکی
از کالاهای موجود در آن جامعه بود. به طور مثال در زمان قدیم در خاورمیانه جو به
عنوان پول مورد استفاده قرار میگرفت و یا در قاره آمریکا صدف به عنوان پول استفاده
میشد. به نوشته هرودت، مردم لیدیا اولین کسانی بودند که به استفاده از سکه نقره
روی آوردند. با گسترش بانکها استفاده از رسیدهای بانکی به عنوان پول گسترش گرفت. در
بین قرنهای ۱۷ تا ۱۹ میلادی در بیشتر کشورهای اروپایی استاندارد طلا مورد استفاده
بود که در آن پول کاغذی دارای ارزش معین و ثابتی نسبت به طلا بود. بعد از جنگ جهانی
دوم در کنفرانس برتون وودز بیشتر کشورهای دنیا به استفاده از پول فیات که به دلار
آمریکا ثابت شده بود روی آوردند و دلار آمریکا تنها پولی بود که ارزش آن نسبت به
طلا ثابت شده بود. در سال ۱۹۷۱ و در زمان ریچارد نیکسون آمریکا به صورت یکطرفه
پیمان برتون وودز را لغو نمود و از این زمان به بعد تمامی پول مورد استفاده در دنیا
تبدیل به پول فیات گردید.
در اقتصاد
در مفهوم اقتصادی پول بسیار متفاوت از تعریف عمومی آن است. حجم پول آثار کاملاً
بارزی در اقتصاد داشته و بر نرخ تورم، بهره، بیکاری و تولید تأثیر گذار است. در
مفهوم اقتصادی پول واحدی برای اندازه گیری تولید اقتصادی و نیز واحدی برای ذخیره
ارزش اقتصادی میباشد. پول رایج باید ۵ ویژگی داشته باشد:
۱)مورد قبول عموم باشد.
۲)بادوام باشد.
۳)استفاده از آن آسان بوده و قابل تقسیم به قسمتهای کوچکتر باشد.
۴) دارای ارزش ثابت باشد.
۵) تولید ان محدود باشد.
انواع پول
در بیشتر تاریخ پول مورد استفاده در تمامی کشورهای دنیا، پول کالایی بوده است. حال
آنکه اکتون در تمامی کشورهای دنیا پول فیات مورد استفاده قرار میگیرد.
پول کالایی
در این نوع پول هر کالایی میتواند مورد استفاده قرار گیرد. کالاهای رایج مورد
استفاده فلزات نایاب مانند طلا و نقره و یا مس بوده ولیکن گاهی مواد دیگری نظیر
مواد غذایی، سنگ، سیگار و غیره نیز مورد استفاده قرار گرفتهاند.
پول فیات
پول فیات پولی است که فاقد هرگونه ارزش ذاتی بوده و ارزش آن تنها وابسته به حکومت
است. در این نوع سیستم با از بین رفتن حکومت پول ضرب شده توسط آن حکومت نیز بی ارزش
میشود. در زمان قدیم پول تمامی کشورها معمولاً به فلزات گرانبها نظیر طلا و نقره
متصل بود. ولیکن بعد از لغو پیمان برتون وودز در سال ۱۹۷۱ به صورت یکجانبه از طرف
آمریکا، در تمامی کشورهای دنیا پول مورد استفاده پول فیات است. به طور مثال در پشت
اسکناسهای دلار آمریکا نوشته شده است که این پول legal tender است که معنی آن این
است که قبول نکردن این پول برای مبادلات، غیرقانونی میباشد. پول فیات دارای این
برتری نسبت به پول کالایی است که در صورت مخدوش شدن آن دولت صادر کننده پول هنوز آن
را قبول میکند. به طور مثال میتوان اسکناس دارای پارگی را با اسکناس نو تعویض
نمود ولیکن مشابه چنین کاری در مورد پول کالایی وجود ندارد.
مسکوکات
مسکوکات در واقع پول ضرب شده توسط حکومت میباشد که میتواند به صورت سکه و یا
اسکناس باشد.
پول بانکی
پول بانکی پولی است که در یک حساب بانکی بوده و قابل برداشت از شعب بانک و یا
دستگاههای خودپرداز است. در تقریباً تمامی بانکهای دنیا بانک از سیستم بانکداری
ذخیره کسری استفاده میکند که در آن بانک تنها بخشی از سپردهها را به عنوان ذخیره
نگه میدارد. پول بانکی دارای این تفاوت با پول مسکوک است که اولاً به صورت غیر
فیزیکی بوده و تنها یک عدد در دفترچه حساب صاحب حساب است و ثانیاً اینکه در صورت از
بین رفتن آن موسسه بانکی، پول ذخیره شده در آن نیز از بین میرود. سیستم بانکداری
ذخیره کسری دارای خطرات تورمی زیادی است زیرا در هر بار پول جدیدی به پول در گردش
هر کشور اضافه میشود. در تمامی کشورها بانک مرکزی میزان ذخیره مورد نیاز بانک را
مشخص میکند. پول در گردش هر کشور معمولاً مجموع پول مسکوک و پول درون حسابهای
بانکی است.
مکتبهای اقتصادی
دیدگاه کلاسیک
پول فقط وسیله مبادله است. و این دیدگاه توسط آلفرد مارشال مطرح شد. که از حاصل ضرب
سرعت گردش پول برابر ارزش تولیدات حاصل میشود.
دیدگاه کینز
در دیدگاه کینز نقش بیشتری برای بخش دولتی در نظر گرفته شده است. این نوع تقکر در
بعد از جنگ جهانی دوم در دنیا قدرت گرفت. در این دیدگاه عامل برای تقاضای پول تعیین
شده است: 1-انگیزه معاملاتی: مردم پول نگه میدارند تا فاصله و شکاف زمانی موجود
میان دریافت درآمدهای خود و هزینههایی را که موجب پرداخت میشوند را بپوشانند.
2-انگیزه احتیاطی پول: افراد به حوادث پیش بینی نشده مقداری پول خود را نگهداری
میکنند.
3-انگیزه سفته بازی یا بورس بازی: مردم یا داریهای خود را به صورت نقد نکهداری
میکنند یا اوراق قرضه نگهداری میکنند. اگر نرخ بهره پول افزایش یابد مردم کمتر
تمایل دارند تا اوارق قرضه یا بورس بازی کنند و اگر نرخ بهره پول کاهش یابد مردم
بیشتر تمایل دارند که پول خود را اوراق قرضه یا بورس بازی کنند.
اقتصاد اتریشی
اقتصاد اتریشی معتقد به نقش بسیار کم برای دولت در مسائل اقتصادی است. در این نوع
طرز فکر چرخه پول به این صورت است که وقتی بانک با پایین نگهداشتن بیش از حد بهره
پول زیاد تولید کند اثرات حبابی ایجاد شده و پس انداز از بین میرود.
پایه پولی
پایه پولی به نسبت میان اسکناس عرضه شده توسط بانک مرکزی و مجموع داراییهای این
بانک که به عنوان پشتوانه اسکناس، قابل قبول باشد گفته میشود. هرچه این نسبت
بزرگتر باشد، میزان نقدینگی و به تبع آن تورم بیشتر است. به عبارت دیگر بزرگ بودن
این نسبت نشانگر پایین بودن ارزش پول است.
منابع پایه پولی همان داراییهای بانک مرکزی است که شامل: ۱- ذخایر ارزی ۲- استقراض
دولت از بانک مرکزی ۳- سایر داراییها ۴-تسهیلات اعطایی به بانکهای نجاری مصارف
پایه پولی همان بدهیهای پولی میباشد که شامل: ۱- نسبت ذخایر قانونی-(RR) ۲-ذخایر
اضافی بانکها نزد بانک مرکزی -(ٍER) ۳-نسبت اسکناس و مسکوکات در دست مردم _(CU)
پول الکترونیکی
در سالهای اخیر، مصرف کنندگان تمایل چشمگیری برای انجام مبادلات الکترونیکی از خود
نشان دادهاند. کاهش هزینه و افزایش سرعت دسترسی به اینترنت و مزایای اقتصادی و
اجتماعی تجارت الکترونیکی از دلایل اصلی توجه مردم به اینگونه مبادلات است. تجارت
الکترونیک واژهای است که برای تجارت از طریق سیستمهای اطلاعاتی- ارتباطی بکار
میرود. در این گزارش مقدمهای در مورد تجارت الکترونیکی آورده شدهاست که هدف از
آن، آشنایی با ابعاد و زیرساختهای تجارت الکترونیکی و تبیین نقش و جایگاه انتقال
الکترونیکی وجوه و بانکداری الکترونیکی در آن میباشد. سپس توضیحاتی در رابطه با
بانکداری الکترونیکی، پرداخت الکترونیکی، مزایا و معایب آنها ذکر شدهاست. در ادامه
پول الکترونیکی که یکی از مهمترین زیر سیستمهای پرداخت الکترونیکی است معرفی
میگردد و مزایا و معایب آن بررسی میشود. در واقع پول الکترونیکی یک مکانیسم
پرداخت ارزش ذخیره شده یا پیش پرداخت شدهاست که در آن مقداری از وجوه یا ارزش که
برای مصرف کننده قابل استفادهاست، در یک وسیله و قطعهٔ الکترونیکی ذخیره شده و در
تصرف مشتری است.
بانکداری الکترونیکی
بانکداری الکترونیک (ای-بانک) را میتوان استفاده از تکنولوژی پیشرفته شبکهها و
مخابرات، جهت انتقال منبع (پول) در سیستم بانکداری معرفی کرد. در تعریفی دیگر،
بانکداری الکترونیکی عبارت از ارائه کلیه خدمات بانکی به صورت الکترونیک و از طریق
واسطههای ایمن و بدون نیاز به حضور فیزیکی مشتری است. در کشورهای پیشرفته دنیا
مذاکرات بین خریدار و فروشنده، سفارش خرید، تهیه بیمه نامه، انتقال پول، حمل و نقل
کالا و ترخیص از گمرکات به صورت الکترونیکی پشتیبانی میشود و روشهای نقل و انتقال
پول به صورت الکترونیکی و حمل و نقل کالا بر اساس در خواستهای الکترونیکی است که
در این راستا بانکداری الکترونیکی از ارکان اصلی و لازمه تحقق این امر میباشد.
پرداخت الکترونیکی
زمان شروع پرداخت الکترونیکی را میتوان سال ۱۹۱۸ دانست، یعنی هنگامی که بانکهای
فدرال رزرو آمریکا به انتقال وجوه از طریق تلگراف میپرداختند. پرداخت الکترونیکی
اشکال گوناگونی دارد که میتوان آن را به دو دستهٔ اصلی تقسیم کرد:
سیستمهای پرداخت برای معاملات عمده فروشی
سیستمهای پرداخت برای معاملات خرده فروشی
در چنین مکانیسمهایی پرداخت به صورت برخط نیز وجود دارد و از طریق بررسی و کنترل
زاویای مختلف سیستم، اعمال میشود. تعدادی از ابداعات در محدودهٔ پرداختهای
الکترونیکی جزیی (خرده فروشی) به عنوان پول الکترونیکی شناخته شدهاند. این ابداعات
که در حال حاضر نیز در مرحلهٔ اول توسعه و پیشرفت قرار دارند، بالقوه دارای این
قدرت هستند که قواعد حاکم بر پول نقد را در مورد پرداختهای خرده فروشی به چالش
کشیده و در عین حال میتوانند معاملات خرده فروشی را هم برای مصرف کننده و هم برای
تجار، ساده تر و ارزانتر گردانند. در این زمینه ادعا شدهاست که پول الکترونیکی
مفهومی جدید از کیف پول را ارایه نموده، سیستم پرداخت تجاری را برای اینترنت به
وجود آورده و راه دولتها را برای پرداخت به صورت الکترونیکی، تغییر داده و انقلابی
را در گردش ارزش (پول) از طریق خطوط تلفن و امواج (الکترونیکی) پدید آوردهاست.
ویژگیهای سیستمهای پرداخت الکترونیکی
امنیت: ایمن ساختن اطلاعات به معنای جلوگیری از تحریف و دستیابی به اطلاعات توسط
افراد غیر مجاز
تقسیم پذیری: بیشتر فروشندگان تنها کارتهای اعتباری را برای دامنهای حداقل و
حداکثر قبول میکنند بنابراین هرچه دامنه قبول پرداختها را زیادتر کند امکان پذیرش
بیشتری دارد
قابلیت بررسی: سیستم باید تمام عملیات مالی را ثبت کند تا در صورت لزوم بتوان
اشکالات و خطاهای احتمالی را ردیابی کرد
قابلیت اطمینان: سیستم باید بقدر کافی مستحکم باشد تا کاربران در صورت قطع برق
پولها را از دست ندهند.
گمنامی: این مطلب با حریم خصوصی ارتباط دارد یعنی برخی خریداران تمایل دارند هویت و
مشخصات خرید هایشان گمنام باقی بماند
عدم تکذیب : یک سیستم پرداخت اینترنتی باید گروههای درگیر را مطمئن و متعهد سازد که
گروهی نتواند معاملات را انکار کرده و یا بطور غیر قانونی از زیر آن شانه خالی کند.
از صفحات دیگر
نیز دیدن نمایید |
 |
 |