اشعار زیبای عید نوروز و سال نو
عید نوروز در شعر امام خمینی(ره)
باد نوروز وزیده است به کوه و صحرا
جامه عید بپوشند، چه شاه و چه گدا
بلبل باغ جنان را نبود راه به دوست
نازم آن مطرب مجلس که بود قبله نما
صوفی و عارف از این بادیه دور افتادند
جام می گیر ز مطرب، که روی سوی صفا
همه در عید به صحرا و گلستان بروند
من سرمست زمیخانه کنم رو به خدا
عید نوروز مبارک به غنی و درویش
یار دلدار! زبتخانه دری رابگشا
گرمرا ره به در پیر خرابات دهی
به سروجان به سویش راه نوردم نه به پا
سالها در صف ارباب عمائم بودم
تا به دلدار رسیدم، نکنم باز خطا [۱]
حضرت امام(ره) ضمن مبارک شمردن عید نوروز بر فقیر و غنی و پوشیدن جامه نو در این ایام، و رفتن به کوه وصحرا و باغ و بستان را ستوده و در وصف بهار قصیده ذیل را سروده است:
بهار شد در میخانه باز باید کرد
به سوی قبله عاشق نماز باید کرد
نسیم قدس به عشاق باغ مژده دهد
که دل ز هردو جهان بی نیاز باید کرد
کنون که دست به دامان سرو می نرسد
به بید عاشق مجنون، نیاز باید کرد
غمی که در دلم از عشق گلعذاران است
دوا به جام می چاره ساز باید کرد
کنون که دست به دامان بوستان نرسد
نظر به سرو قدی سرفراز باید کرد [۲]
باز حضرت امام(ره) درباره این عید سعید گفته است:
این عید سعید عید حزب الله است
دشمن زشکست خویشتن آگاه است
چون پرچم جمهوری اسلامی ما
جاوید به اسم اعظم الله است. [۳]
و در رباعی ذیل «عید» را چنین توصیف کرده است:
این عید سعید عید اسعد باشد
ملت به پناه لطف احمد باشد
برپرچم جمهوری اسلامی ما
تمثال مبارک محمد(ص) باشد. [۴]
و در قصیده طولانی «بهاریه» که چند بیت آن آورده می شود سروده است:
آمد بهار و بوستان شد اشک فردوس برین
گلها شکفته در چمن، چون روی یار نازنین
گسترده بادجان فزا، فرش زمرد بی شمر
افشانده ابرپرعطا بیرون حد، در ثمین
از ارغوان و یاسمن طرف چمن شد پرنیان
وز اقحوان و نسترن سطح دمن دیبای چین
از لادن و میمون رسد، هر لحظه بوی جان فزا
وز سوری و نعمان وزد، هردم شمیم عنبرین
از سنبل ونرگس جهان، باشد به مانند جنان
وز سوسن ونسرین زمین،چون روضه خلدبرین
از فر لاله بوستان گشته به ازباغ ارم
وز فیض ژاله گلستان، رشک نگارستان چین
از قمری و کبک و هزار آید نوای ارغنون
و ز سیره و کوکو وسار، آواز چنگ راستین
تا باد نوروزی وزد، هرساله اندر بوستان
تا ز ابر آذاری دمد ریحان و گل اندر زمین
بر دشمنان دولتت هر فصل باشد چون خزان
بر دوستانت هر مهی بادا چو ماه فرودین. [۵]
پی نوشتها:
[۱]. دیوان شعر امام خمینی(ره)، ص ۳۹، چاپ ششم، دفتر نشر آثار حضرت امام(ره)، سال ۱۳۷۴ شمسی.
[۲]. همان، ص ۸۰٫
[۳]. همان، ص ۱۹۶٫
[۴]. همان، ص ۲۰۶٫
[۵]. همان، ص ۲۶۱ و ۲۶۲٫
نوروز در شعر شاعران
“سعدی:
برخیز که می رود زمستان
بگشای در سرای بستان
نارنج و بنفشه بر طبق نه
منقل بگذار در شبستان
وین پرده بگوی تا به یک بار
زحمت ببرد زپیش ایوان
آواز دهل نهان نماند
در زیر گلیم عشق پنهان
بر خیز که باد صبح نوروز
در باغچه می کند گل افشان
خاموشی بلبلان مشتاق
در موسم گل ندارد امکان
مولانای بلخی:
اندر دل من مها دل‌افروز تویی
یاران هستند و لیک دلسوز تویی
شادند جهانیان به نوروز و به عید
عید من و نوروز من امروز تویی
حافظ شیرازی:
ز کوی یار میآید نسیم باد نوروزی
از این باد ار مدد خواهی چراغ دل برافروزی
به صحرا رو که از دامن غبار غم بیفشانی
به گلزار آی کز بلبل غزل گفتن بیاموزی
سنایی غزنوی:
با تابش زلف و رخت ای ماه دلفروز
از شام تو قدر آید وز صبح تو نوروز
از جنبش موی تو برآید دو گل از مشک
وز تابش روی تو برآید دو شب از روز
خواجوی کرمانی:
خیمه نوروز بر صحرا زدند
چارطاق لعل بر خضرا زدند
لاله را بنگر که گویی عرشیان
کرسی از یاقوت برمینا زدند
ملک الشعرا بهار:
رسید موکب نوروز و چشم فتنه غنود
درود باد بر این موکب خجسته، درود
به هرکه درنگری، شادیی پزد در دل
به هرچه برگذری، اندُهی کند بدرود
فروغی بسطامی:
عید آمد و مرغان ره گلزار گرفتند
وز شاخه گل داد دل زار گرفتند
نوروز همایون شد و روز می گلگون
پیمانه‌کشان ساغر سرشار گرفتند
منوچهری دامغانی:
نوروز، روزگار نشاطست و ایمنی
پوشیده ابر، دشت به دیبای ارمنی
از بامداد تا به شبانگاه می خوری
وز شامگاه تا به سحرگاه گل چینی
سعدی شیرازی:
برآمد باد صبح و بوی نوروز
به کام دوستان و بخت پیروز
مبارک بادت این سال و همه سال
همایون بادت این روز و همه روز
عبید زاکانی:
چو صبح رایت خورشید آشکار کند
ز مهر قبله افلاک زرنگار کند
رسید موسم نوروز و گاه آن آمد
که دل هوای گلستان و لاله‌زار کند
نظامی گنجوی:
بهاری داری ازوی بر خور امروز
که هر فصلی نخواهد بود نوروز
گلی کو را نبوید آدمی زاد
چو هنگام خزان آید برد باد
نعمت آزرم:
یکبار دگر نسیم نوروز وزید
دلها به هوای روز نو باز تپید
نوروز و بهار و بزم یاران خوش باد
در خاک وطن، نه در دیار تبعید
***
نوروز! خوش آمدی صفا آوردی!
غمزخم فراق را دوا آوردی
همراه تو باز اشک ما نیز دمید
بویی مگر از میهن ما آوردی!
***
بر سفره‌ی هفت سین نشستن نیکوست
هم سنبل و سیب و دود ِ کُندر خوشبوست
افسوس که هر سفره کنارش خالی ست
از پاره دلی گمشده یا همدم و دوست
***
هر چند زمان بزم و نوش آمده است،
بلبل به خروش و گل به جوش آمده است،
با چند بهار، لاله‌ی خفته به خاک،
نوروز کبود و لاله پوش آمده است!
***
نوروز رسید و ما همان در دیروز
در رزم نه بر دشمن شادی پیروز
این غُصّه مرا کشت که دور از میهن
هر سال سر آمد و نیامد نوروز !
***
نوروز نُماد جاودان نوشدن است
تجدید جوانی جهان کهن است
زینها همه خوبتر که هر نو شدنش
باز آور ِ نام پاک ایران من است
***
دلتنگ ز غربتیم و شادان باشیم
از آنکه درست عهد و پیمان باشیم
بادا که چو نوروز رسد دیگر بار
با سفره‌ی هفت سین در ایران باشیم
خیام:
بر چهره ی گل نسیم نوروز خوش است
بر طرف چمن روی دلفروز خوش است
از دی که گذشت هر چه گویی خوش نیست
خوش باش ومگوزدی که امروزخوش است
م . ن:
مژده ای دل که دگرباره بهار آمده است
خوش خرامیده و با حسن و وقار آمده است
به تو ای باد صبا می دهمت پیغامی
این پیامی است که از دوست به یار آمده است
شاد باشید در این عید و در این سال جدید
آرزویی است که از دوست به یار آمده است
—
ساقیا ! آمدن عید مبارک بادت
وان مواعید که کردی مرواد از یادت
—
چند گویی که چو هنگام بهار آید
گل بیارید و بادام به بار آید
روی بستان را چون چهره ی دلبندان
از شکوفه رخ و از سبزه عذار آید
این چنین بیهوده ای نیز مگو با من
که مرا از سخن بیهوده عار آید
شصت بار آمد نوروز مرا مهمان
جز همان نیست اگر ششصد بار آید
هر که را شست ستمگر فلک آرایش
باغ آراسته او را به چه کار آید؟
سوی من خواب و خیال است جمال او
گر به چشم تو همی نقش و نگار آید
” ناصرخسرو ”
—
نوروز بزرگم بزن ای مطرب امروز
زیرا که بود نوبت نوروز به نوروز
کبکان دری غالیه در چشم کشیدند
سروان سهی عبقری سبز خریدند
بادام بنان مقنعه بر سر بدریدند
شاه اسپرمان چینی در زلف کشیدند
” منوچهری ”
—
نوروز بزرگم بزن ای مطرب امروز
زیرا که بود نوبت نوروز به نوروز
کبکان دری غالیه در چشم کشیدند
سروان سهی عبقری سبز خریدند
بادام بنان مقنعه بر سر بدریدند
شاه اسپرمان چینی در زلف کشیدند
” منوچهری ”
—
باز متواری روانِ عشق، صحرائی شدند
باز سرپوشیدگانِ عقل، سودائی شدند
باز مستوران جان و دل پدیدار آمدند
باز مهجوران آب و گِل تماشائی شدند
” سنایی ”
—
یقین آنجاست آن جانان، امیر چشمه حیوان
که باغ مرده شد زنده، و جان بخشیدن اوتاند
—
باد آمد و بوی عنبر آورد
بادام، شکوفه بر سر آورد
شاخ گل از اضطراب بلبل
با آن همه خار سر درآورد
” سعدی ”
—
هست ایام عید و فصل بهار
جشن جمشید و گردش گلزار
” منوچهری دامغانی ”
—
عید است و نو بهار و جهان را جوانیی
هر مرغ را به وصل گلی شادمانیی
” امیرشاهی سبزواری ”
—
آمد بهار و یافت جهان اعتدال او
مرغ دل از نشاط برآورد سال نو
” طالب آملی ”
—
طوفان گل و جوش بهار است ببینید
اکنون که جهان برسرکار است ببینید
این آینه هایی که نظر خیره نمایند
در دست کدام آینه دار است ببینید
” صائب تبریزی ”
—
چو گشت از روی تو دلشاد نوروز
در گنج طرب بگشاد نوروز
” کمال الدین اسماعیل ”
—
به جمشید برگوهر افشاندند
مرآن روز را روز تو خواندند
سرسال نو هرمز و فرو دین
برآسوده از رنج دل، دل زکین
” فردوسی توسی ”
—
نوروز بزرگم، بزن ای مطرب، امروز
زیرا که بود نوبت نوروز به نوروز
” منوچهری دامغانی ”
—
نوروز که هرچمن، دل افروز بود
نقش گل و خار عبرت آموز بود
گر جامه به جان ز معرفت نو گردد
هرروز به دل “نشاط نوروز” بود
” شکیب اصفهانی ”
—
تا هست چنین که طبع اطفال
در هرشب عید شادمان است
” اهلی شیرازی ”
—
رسید موسم نوروز و روزگار شکفت
فرخنده گلِ شادی، بهار شکفت
” فیاض لاهیجی ”
—
عید نوروز و بهار
این عید سعید عید اسعد باشد
ملت به پناه لطف احمد باشد
بر پرچم جمهوری اسلامی ما
تمثال مبارک محمد (ص) باشد
” حضرت امام خمینی (ره) ”
—
صدای پای بهار ( عید نوروز )
شعر بهار
برف و یخ آب شد
چشمه ها شد روان
شد زمین رنگرنگ
خنده زد آسمان
باز دنیای ما
شاد و پیروز شد
آمد، آمد بهار
عید نوروز شد
پر شد از بوی گل
کوچه ها، خانه ها
باز آغاز شد
رقص پروانه ها
باز هم پهن شد
سفره هفت سین
سبز شد، سرخ شد
هر کجای زمین
—
عید نوروز
عید نوروز می رسد از راه
شادی از روی خانه میبارد
پدرم با چه دقتی دارد
بوته های بنفشه میکارد
مادر مهربان من از صبح
شستشو کرده هر چه را بوده
پرده را شسته، شیشه را شسته
نیست در خانه، ذرهای دوده
تازه وقت غروب هم مادر
خسته، اما برای شادی ما
مینشیند لباس میدوزد
تا بپوشیم روز عید آن را
” سپیده رحیمی ”
—
سال نو
دوباره آمد از راه
بهار سبز و زیبا
جوانه زد درختان
در ده کوچک ما
پروانه های رنگی
میرقصند روی گل ها
در دشت و در بیابان
در باغ های زیبا
مادربزرگ خوبم
دوباره سفره چیده
هفت سین سفره گوید
که سال نو رسیده
” ملیحه آقاجانی ”
—
صحن چمن از شکوفه ها رنگین شد
وز عطر اقاقیا هوا رنگین شد
در نغمه هر چلچله پیغامی هست
کای خفته روزگار، فروردین شد
—
رعد همی زند دُهل، زنده شده است جزء و کل
در دل شاخ و مغز گل بوی بهار میکشد
آنکه ضمیر دانه را علت میوه میکند
راز دل درخت را بر سر دار میکشد
لطف بهار بشکند رنج خمار باغ را
گرچه جفای دی کنون سوی خمار میکشد
” مولانا ”
—
زبان حال زمستان، ” اِیّاک نعبد ” است
و زبان حال نوبهار ” اِیّاک نستعین ” :
” ایاک نعبد است زمستان، دعای باغ
در نوبهار گوید ” ایاک نستعین ”
” ایاک نعبد ” آنکه به در یوزه آمدم
بگشا درِ طرب، مگذارم دگر حزین
” اِیاک نستعین ” که ز پرّی میوه ها
اشکسته می شوم نگهم دار ای مُعین
—
بهار یعنی از این لحظه حرف تو باشد
گُلی میان دو سنگ پیادهرو باشد
تو از سفر برسی واکنی بساطت را
همیشه روی زمین آسمان وِلو باشد
علف درون ستونهای نیمکت بدمد
پرنده در سخنش اهل شعر نو باشد
بهار میرسی ای میوه بهشتی من
اگرچه ساعت مردم عقب جلو باشد
بیا که برگ درختان عمر میترسند
که فصل آمدنِ تو پس از درو باشد
” رزیتا نعمتی ”
—
شمیم شفابخش بهار
ای دگرگون کننده دلها و بینشها
ای تدبیر کننده روزها و شبها
ای گرداننده سالها و سرگذشتها
بگردان حال ما را به نیکوترین حال
—
آید بهار و پیرهن بیشه نو شود
نوتر برآورد گل اگر ریشه نو شود
زیباست روی کامل سبزت کلاه نو
زیباتر آنکه در سرت اندیشه نو شود
ما را غم کهن به میِ کهنه بشکنید
بر حال ما چه سود اگر شیشه نو شود
” زنده یاد منوچهر آتشی ”
—
باز گیتی از شکوه و فرّ فروردین جوان شد
با نوروز آمد و عالم بهشت جاودان شد
پیر گردد در خزان و تازه گردد در بهاران
کس ندیده غیر گیتی گاه پیر و گه جوان شد
هیچ دانی این همه پیرایه در نوروز چیست
وینهمه خوبی که بینی از چهرو اینسان عیانشد
هست از یُمن وجود شاه مردان شیر یزدان
ز آنکه نوروز و غدیر آن روز با هم توأمان شد
رمزِ ” الرحمن علیَ العرشِ استوی ” شد آشکارا
چون یدالله روی دست احمد مرسل عیان شد
” مرحوم اسدالله انصاری متخلص به امینی ”
—
مه من، عید شد مبارک باد
عیدی عاشقان چه خواهی داد؟
عیدی و عید ما مه رخ توست
عید ما بی رخ تو عید مباد
—
بهار آمد، بهار من نیامد
گل آمد گُلعذار من نیامد
برآوردند سر از شاخ، گل ها
گلی بر شاخسار من نیامد
چراغ لاله روشن شد به صحرا
چراغ شام تار من نیامد
جهان در انتظار آمد به پایان
به پایان انتظار من نیامد
” مشفق کاشانی ”
—
خوشا طلیعه نوروز
خوشا بهار که پیغام آشتی با اوست
نظر کنید که هنگام آشتی با اوست
خوشا طلیعه نوروز خانگی یاران
خوشا طلیعه که فرجام آشتی با اوست
حدیث باد به گوش درخت اگر گفتی
به هوش باش که خود نام آشتی با اوست
شکوفه بر سر پیمان خویش میمانَد
و جشن ساده ایام آشتی با اوست
به رسم گل نچشیدی اگر حرامت باد
شراب وصل که انجام آشتی با اوست
میان عهد تو و من اگر خلاف افتد
خوشا نسیم که اعلام آشتی با اوست
” غلامحسین عمرانی ”
بی کلک