یکی از اطلاعات ضروری هر مربی و بازیکن فوتبال شناخت انواع سیستم های بازی در فوتبال است. بحث پیرامون سیستم های بازی در فوتبال بسیار گسترده و پرداختن به آن به زمان زیادی نیاز دارد. در این پست کوشیده ایم تا اطلاعات مختصر اما تقریباً جامعی از سیستم های بازی در فوتبال در اختیار خوانندگان عزیز قرار دهیم . امیدواریم این مباحث مورد توجه علاقه مندان قرار گیرد.
با توجه به گستردگی مباحث مربوط به سیستم های بازی در فوتبال و انواع آن, این بخش را به صورت مجزا و در قسمت های مختلفی ارائه خواهیم کرد که در هر قسمت یکی از سیستم های رایج در گذشته و حال فوتبال روز دنیا را تو ضیح خواهیم داد و مزایا و معایب آن را بازگو خواهیم کرد.
اما در این بخش که نقش مقدمه این بحث گسترده را دارد اجازه می خواهیم تا به انواع شیوه های بازی بپردازیم:
هر مربی قبل از شروع یک مسابقه باید با توجه به وضعیت تیم خودی و حریف , میزبانی یا مهمان بودن, شرایط آب و هوایی, مصدومین و محرومیت بازیکنان, بازیکنان کلیدی تیم خودی و حریف و ویژگیهای آنها و . . . . شیوه ی بازی خودش را در آن مسابقه مشخص کند. در یک تقسیم بندی کلی می توان انواع شیوه های بازی را به ۷ دسته تقسیم کرد که عبارتند از :
۱- بازی مستقیم: در این شیوه معمولاً توپهای بلند به خط دفاع حریف ارسال می شودو بازی مستقیم به سمت دروازه حریف در دستور کار تیم قرار دارد. مانند آلمان. در این شیوه تکیه روی سرعت بازی است. بازیکنانی در این سبک قابلیت بازی دارند که:
صاحب شرایط بدنی خیلی خوب از نظر آمادگی و مخصوصاً از نظر فیزیکی باشند آنها باید قادر باشند در کورس‌ها ۱٭۱ و درگیری‌های هوائی موفق باشند. باید سرزن‌های خوبی بوده و قابلیت انتقال بالائی از نظر موقعیت‌های پستی داشته باشند. تیم‌هائی که به این سبک بازی روی آوردند مثل آلمان و… تیم‌هائی بودند که در خط حمله صاحب بازیکنان بلندقامت، سریع، سرزن و خلاقی بودند. استفاده از این شیوه برای تیم هایی که از نظر تکنیکی و تاکتیکی از حریفشان ضعیف ترند توصیه می شود. بهترین راه تخریب بازی تیم هایی که قدرتشان از تیم شما برتر است نیز همین شیوه خواهد بود.
۲- بازی فشرده و سپس ضد حمله مثل انگلیس, سنگال و یونان. بازی در این روش مستلزم شرایط خاصی است:
الف. داشتن بازیکنانی با خصوصیات فوق تخصصی در مهارتهای دفاعی به‌طوری که آنها بتوانند به بهترین شکل در قابل دفاع تیمی فشرده قرار بگیرند.
ب. سرعت انتقال بسیار بالا در پست‌های مختلف.
ج. سرعت فردی بسیار بالا در نزد مهاجمین و بازیکنان کناری.
تیمی مثل یونان در جام ملت‌های اروپا به بهترین شکل ممکن ارائه‌گر این شیوه از بازی بود. آنها موفق شدند با سرعت بالای خود در ضدحملات تیم‌های بزرگی را از پای درآورند.
در یورو ۲۰۰۲ با تکیه بر این روش تا قهرمانی بازی‌ها پیش آمدند. با توجه به دیدگاه‌های جدیدی که بعد از یورو ۲۰۰۲ در نزد تیم‌های متوسط به‌وجود آمده در جامجهانی آینده، شاهد ظهور بیش از پیش نگرش‌های دفاعی خواهیم بود.
۳- بازی پرس: بر توان بدنی و آمادگی جسمانی زیاد بازیکنان متکی است و در این شیوه بازیکنان در هر نقطه که توپ قرار دارد بلافاصله حریف را زیر فشار قرار می دهند. کره و ترکیه پرس را خوب انجام می دهند. این سبک مربوط به تیم‌هائی است که از نظر تکنیکی در یک سطح متوسطی از فوتبال دنیا قرار دارند؛ بنابراین وقتی آنها به مقابله تیم‌های بزرگی می‌آیند که قدرت مقابله پایاپای تکنیکی با آنها را ندارند، اقدام به انتخاب شیوه پرس در بازی خود می‌کنند.
بازیکنانی می‌توانند در این شیوه بازی کنند که قابلیت بالائی در تمامی درگیری‌های ۱٭۱ داشته باشند. آنها به هیچ وجه نباید دریبل بخورند. باید سطح آمادگی جسمانی آنها بسیار بالا باشد؛ چون بازی پرس از نظر بدنی بازی بسیار سنگینی است و بسیار مهم است که این بازیکنان از نظر روانی دارای یک خوی تهاجمی باشند به‌طوری که سطح اعتماد به‌نفس آنها طوری باشد که بعد از یورش به توپ، آن را از حریف بگیرند و برای این کار به‌طور ذاتی صاحب یک انگیزه شخصی باشند. قابل ذکر است که تیم‌هائی مانند ترکیه و کره موفق شدند با توسل به شیوه پرس، خلاء موجود بین فوتبال اروپا و فوتبال خودشان را تا حدی مرتفع سازند و با توسل به این شیوه موفق شدند برابر تیم‌های بزرگ قدعلم کنند و در واقع می‌توان گفت که این تیم‌ها پیشرفت خود را مرهون نگرشی هستند که آنها را به سمت این شیوه تأثیرگذار هدایت کرد.
۴- بازی گام به گام که بر خلاقیت های فردی بازیکنان متکی است . مثل آرژانتین و برزیل. توسل به این شیوه بازی، علاوه بر دارا بودن شرایط مختلف فنی نیاز به خصوصیات فرهنگی فوتبال آن منطقه دارد. برای مثال هیچ گاه تیمی مثل بلژیک، دانمارک یا حتی در اغلب مواقع آلمان‌ها نمی‌توانند از این روش استفاده کنند و می‌توان گفت شاید در اروپا تنها تیمی که قابلیت بازی با این روش را دارد پرتغالی‌ها باشند. در این شکل بازی شما مخصوصاً به بازیکنانی با مهارت بالای تکنیکی در دریبل و گذشتن از حریف نیاز دارید. تیم ملی ایران در حال حاضر با چنین سبکی بازی می‌کند؛ اما بدون شرایط بازی گام به گام. این شیوه بازی محدودیت‌ها و ظرفیت‌های مخصوصی دارد که شرح تمامی آنها در این بحث نمی‌گنجد. برزیل و آرژانتین، انگیزه‌های عینی، در این روش از بازی هستند به‌خصوص آرژانتینی‌ها در حال حاضر با توجه به داشتن بازیکنان با سبک تکنیکی بالا و حضور آنها در تیم‌های مطرح اروپائی صاحب تجربه بالائی هستند که شانس آنها را در جامجهانی تا حد یک تیم قهرمان بالا برده است.
۵- بازی همگرا : در این شیوه وظایف پستی سنگینی به بازیکنان ارائه می شود. مثل فرانسه , هلند , پرتغال و اسپانیا. یک بازی گروهی تمام عیار است. محدوده فعالیت بازیکنان کاملاً مشخص و بسیار سنگین است و برای انجام آن، نیاز به درک بسیار بالا و همچنین قابلیت جسمانی و مهارتی بسیار بالا دارند؛ به‌طوری که انجام کامل شرح وظایف پستی به قدری فوق‌تخصصی و مشکل است که از عهده هر بازیکنی برنمی‌آید؛ بنابراین در این تیم‌ها، کمترین تغییر در ترکیب به‌وجود می‌آید و شاید شما برای چند سال در این تیم‌ها شاهد تغییرات بسیار جزئی باشید و در صورتی که بازیکنی از ترکیب آنها آسیب ببیند یا بازنشسته شود، مربیان این تیم‌ها زمان زیادی را باید صرف بازیکن جایگزین نمایند که بتواند مانند بازیکن قبلی، مهارت فوق‌تخصصی در آن پست مخصوص را داشته باشد. در این شیوه تمامی ۱۱ پست دارای شرایط فوق‌تخصصی است و تنها ۲ پست مهاجم جانبی است که شرح وظایف آنها به هم نزدیک است.
البته شیوه های دیگری نیز در فوتبال روز دنیا مطرح می باشد که در این مجال به همین ۵شیوه بسنده می کنیم.
در بخش های بعدی منتظر بحث پیرامون سیستم های بازی باشید و خداحافظ……………………
پایگاه خبری باشگاه فرهنگی ورزشی گازال جناح